Қазақстанның әдебиеті: патриотизм мен түсіністікті нығайтудың кілті! Этно-мәдени бірлестіктер мен шығармашылық одақтардың жетекшілері, ғалымдар мен студенттер, әдебиет арқылы ұлттық мәден...

Мұхтар Әуезов үйінде «Қазақстан этностарының ұлттық әдебиеттері патриотизмді, өзара түсіністікті және толеранттылықты нығайту факторы ретінде» атты «дөңгелек үстел» өтті. Бұл шара Қазақстан халқы Ассамблеясының 30 жылдығына арналды. Оған этно-мәдени бірлестіктердің жетекшілері, шығармашылық одақтардың өкілдері, ғылыми интеллигенция, БАҚ, докторанттар мен магистранттар қатысты.

Әдебиет мыңдаған жіппен қоғамдық өмірмен байланысты, ол қоғамның күйін көрсетеді. Өз дамуында әрбір ұлттық әдебиет өз тарихи тамырларына, ұлттық дәстүрлеріне сүйенеді. Алайда, оларда жалпы тенденциялар, шығармашылық ізденістердің бағыттары, рухани бірлік, сондай-ақ өзара әсер ету және өзара байыту процесстері бар, себебі әдебиет әлеуметтік-экономикалық және саяси, әлеуметтік сипаттағы өзгерістерді көрсетеді.

Ішкі эволюция, әдебиеттердің өзара танысу және өзара ену процесі шара қатысушылары тарапынан көрнекті сөз шеберлерінің – классиктердің және қазіргі заманғы авторлардың шығармашылығынан нақты мысалдармен қарастырылды. Суреткердің тұлғасы әдебиеттердің өзара әрекеттесуінде және республиканың ұлттық мәдениеттерін біріктіру процесінде маңызды рөл атқарады. Қазіргі әдебиет процесінің ең маңызды ерекшелігі – ұлттық мәдениеттердің қазақ мәдениеті мен әдебиетінің дәстүрлерімен байытылуы. Сондай-ақ, көркем әдебиеттің Қазақстанның қоғамдық келісім моделі мен ұлттық бірлікті насихаттаудағы рөлі ерекше маңызды.

Ұлттық әдебиеттер феномені алғаш рет академик Сеит Каскабасов редакциясымен шыққан «Қазақстан халықтарының әдебиеті» (2004) ғылыми монографиясында қарастырылды. «Қазақстан халқының әдебиеті» (2014) атты кітап, толықтырылып, қайта өңделіп, екінші басылымды көрді. Коллективтік монографияларда қазақ, орыс, ұйғыр, неміс, корей, күрд, татар, өзбек әдебиеттері ХХ ғасыр бойындағы эволюциясында зерттелді.

«Қазақстанның қазіргі әдебиетінде» (2014) автордың редакциясымен ұлттық әдебиеттер диалогының маңызды аспектілері, сапалы жаңа идеялық-көркем даму кезеңдері мен проблематикасы жинақталған: үлкен және кіші Отан тақырыбы, суреткердің тағдыры, саяси репрессиялар және депортацияның жарасы, этникалық экзистенциализм. Қазіргі Қазақстан әдебиетіндегі шығармашылық тұлға, сондай-ақ оның шығарған көркем туындыларының кейіпкерлері мәдениеттер тоғысындағы, этникалық және мәдени өзара әрекеттестік рухани кеңістігінде орналасқан.

Отечестволық ақындар мен жазушылардың, шетел әдебиеттерінің өкілдерінің көркем мәтіндері «Менің тағдырымдағы Қазақстан» хрестоматиясында, «Қазақстан әдебиеті шетелдік дереккөздерде» («Литература Казахстана в зарубежных источниках»), «Қазақстан әдебиетінің шетелде қабылдануы» («Зарубежное восприятие литературы Казахстана») ғылыми жинақтарында Қазақстанның қоғамдық келісім моделі мен ұлттық бірлікті, адамзаттық құндылықтар мен мәдениетаралық ынтымақтастықты насихаттауға бағытталған. Халықаралық достық тек ерекшелік емес, сонымен қатар қазіргі әдебиет процесінің ынталандырушысы болып табылады. Қазақстан этностарының әдебиеттеріне ортақ гуманизм, патриотизм, өнердің ұлттық айқындығы, шынайылыққа және оның танылу мүмкіндіктеріне терең қызығушылық.

«Дөңгелек үстел» қатысушыларына М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институтының бас директоры Кенжехан Матыжанов пен ҚР Ұлттық Ассамблеясының мүшесі Георгий Иорданидидің құттықтау сөздері айтылды. Жазушы, аудармашы, филология ғылымдарының докторы Аслан Жаксылыков, ұлттық әдебиеттердің қазіргі қабылдану факторларын ашуға арналған баяндамасында Абдижамил Нурпеисов, Морис Симашко, Герольд Бельгер, Анатолий Кимнің әлемдік деңгейдегі шығармаларын жасағанын сенімді түрде көрсетті. Ресей әдебиеті мен әдеби байланыстар бойынша Қазақстан Жазушылар Одағының Кеңесінің төрағасы Василий Шупейкин отандық әдебиеттегі мемуарлық жанрдың дамуы туралы өз көзқарасымен бөлісті. М. О. Әуезов атындағы әдебиет және өнер институтының тәуелсіздік кезеңіндегі қазақ әдебиеті мен көркем публицистика бөлімінің меңгерушісі Гульжахан Орда қазіргі қазақ әдебиетіндегі өмір шындығын көрсету тақырыбын қозғады.

Герольд Бельгер шығармашылығы және оның мәдениеттерді біріктірудегі рөлі туралы «Дойче альгемайне цайтунг» газетінің бас редакторы Олеся Клименко сөз сөйледі. Патриc Лумумбы атындағы РУДН-нің орыс және шетел әдебиеті кафедрасының орынбасары Карина Галай Станислав Ли шығармашылығы мен естелігіне арнады. ЮНЕСКО-ның мәдениеттерді жақындастыру халықаралық орталығының ғылым және халықаралық байланыстар жөніндегі директор орынбасары Игорь Крупко Олжас Сулейменовтың шығармашылығында тарихи өзара байланыстың және мәдениеттердің жақындасу идеяларын ашты.

Қазіргі курд әдебиетімен таныстырған Везир Мирзоев, ал ұйғыр әдебиетінің дамуындағы негізгі тенденциялармен доктор Алимжан Хамраев таныстырды. Қазақстан мен Беларусь арасындағы әдеби ынтымақтастық саласында ерекше факт: 2020 жылы Минскте Князь Мирзоев, Светлана Ананьева, Александр Карлюкевич және Кульсум Абдрахманованың «Духовные ценности как основа фундамента культуры народов» монографиясы жарық көрді. Авторлар мәдениет пен әдебиет диалогы тек елдер мен халықтардың рухани жақындығының көрнекі мысалы емес, сондай-ақ өзара түсіністік пен ынтымақтастықтың жоғары деңгейінің көрсеткіші екенін жазады. Қазақстан этностарының жазушыларының шығармаларын «Простор» әдеби-көркем журналында таныстырған прозашы, жазушы Татьяна Баканова болды.

Шара барысында Казбек Мамсуровтың, қазіргі курд ақындарының поэтикалық жолдары оқылды. Ақын Раушан Буркитбаева-Нукенова өз өлеңдерін оқыды. Әдебиетшілер, театртанушылар, дипломаттар, тарихшылар, жазушылар, ақындар, жоғары оқу орындарының оқытушыларының назары Қазақстанның ұлттық әдебиеттерінің өзіндік ерекшелігі мен динамикасына, проза, поэзия, драматургия, публицистикадағы кросс-мәдени диалогқа аударылды.