Сарапшылардың пікірінше, дағдыларға қойылатын талаптар өзгеріссіз қалады. Оларға так называемые soft skills немесе жеке қасиеттер мен hard skills — кәсіби дағдылар мен білімдер жатады.
«Жұмыс берушілерге техникалық дағдылары бар қызметкерлер (негізгі компьютерлік бағдарламаларда жұмыс істей білу, деректерді талдау) және «жұмсақ» дағдылар (жауапкершілік, көп міндеттілік, ұйымдастырушылық қабілеттер, стратегия мен операциялық қызметті түсіну) және басқа дағдылар қажет, оларды үйретуге болады. Білім беру ұйымдарында үміткердің коммуникабельдігі бірінші орынға шығады», — делінген «COVID-19-дан кейінгі Қазақстандағы сұранысқа ие дағдылар» зерттеуінде.
Сонымен қатар, қызметкерлерден төмендегі дағдылар күтіледі — жауапкершілік, көп міндеттілік, тәртіптілік, өзін таныстыру және өнімді білу.
«Көптеген кәсіпорындар үшін үміткердің кем дегенде екі тілде (қазақ, орыс) сөйлеуі, кейде үш тілде (+ ағылшын) болуы талап етіледі. Бірқатар вакансиялар үміткерден белгілі бір бағдарламалық қамтамасыз етуді білу және сандық бағдарламалық басқарумен жабдықтарды басқару дағдыларына ие болуын талап етеді. Мысалы, ауыл шаруашылығында ЧПУ және ағылшын тілін білетін механизаторлар мен комбайншыларға сұраныс бар», — деп атап өтті сарапшылар.
COVID-19 пандемиясы Қазақстанда әртүрлі цифрлық құралдарға қол жеткізу үшін қажетті дағдыларды дамыту маңыздылығын ерекше атап көрсетті. Кәсіпорындар арасында жүргізілген сауалнамаға сәйкес, 42,4% кәсіпорындар қызметкерлердің цифрлық технологиялар бойынша білімдері мен дағдыларының жетіспеушілігімен бетпе-бет келді.
Білім беру саласы үшін бұл мәселе ерекше өткір тұр – ⅔ кәсіпорындар қызметкерлердің цифрлық сауатсыздығымен кездескен.
«Мемлекеттер цифрлық оқытуға, цифрлық және одан да жетілдірілген дағдыларды дамытуға инвестиция салуы қажет. Бұрын онлайн оқыту тәжірибесін қолданған елдер барлық деңгейдегі жұмысшыларды жылдам оқыта алды. Негізгі компьютерлік сауаттылықты оқыту жұмыс іздеп жүрген біліктілігі төмен топтарға қазіргі уақытта әрбір мамандықта қажет болатын цифрлық дағдыларды игеруге мүмкіндік береді», — деп қорытындылайды зерттеу.
Өткен жылы Дүниежүзілік банк баяндама шығарды, онда Қазақстандағы еңбек нарығына арналған «More better and Inclusive Jobs in Kazakhstan» атты есепті жариялады. Жақын арада елде 2000-жылдардағы туу деңгейінің айтарлықтай артуына байланысты жұмыс күшінің үлкен ағыны күтілуде.
Егер елде жұмыс орындарының саны өспесе және жоғары білім алу қолжетімді болмайтын болса, 2029 жылға қарай Қазақстан жұмыс іздеп жүрген адамдардың саны 2022 жылмен салыстырғанда 1 млн-ға артық болуы мүмкін.