Қазақстан БҰҰ-да танымалдылыққа ие болуда.
48-ші БҰҰ Адам құқықтары кеңесінің Универсалды мерзімді шолу жұмыс тобының сессиясы барысында Қазақстан Республикасының адам құқықтары саласындағы міндеттемелерін орындау және алдыңғы шолудың ұсыныстарын орындау туралы төртінші баяндамасы қаралды.
Қазақстан делегациясы жоғары деңгейде ұсынылды. Оған елдің мемлекеттік саясатты жүзеге асыратын және адам құқықтары бойынша міндеттемелердің орындалуын мониторингтейтін тоғыз мемлекеттік органның өкілдері, сондай-ақ ҚР Мәжілісінің депутаттары кірді.
Шолуға 100-ден астам мемлекет делегациялары қатысты, бұл біздің елімізбен ашық және конструктивті диалог орнатуға жоғары қызығушылықты көрсетті. Іс-шара интерактивті талқылау форматында өтті, оның барысында БҰҰ мүше мемлекеттері адам құқықтарын қорғау жүйесін әрі қарай жетілдіруге арналған сұрақтар, пікірлер мен ұсыныстар ұсынды.
Қазақстан делегациясы ҚР Әділет министрі Е. Сарсембаевтың басшылығымен БҰҰ Адам құқықтары кеңесіне адам құқықтары мен заң үстемдігі саласындағы ҚР Президенті Қ. Тоқаевтың ауқымды реформалары, Қазақстан заңнамасының кілт жаңалықтары, азаптаулар мен қатыгез қарым-қатынастарды жою, бейбіт жиындар мен қауымдастықтар еркіндігі, бұқаралық ақпарат құралдарының қызметін қамтамасыз ету және журналистердің құқықтарын кеңейту, адам саудасына қарсы күрес және отбасылық зорлық-зомбылықпен күрес мәселелері бойынша кең ауқымды ақпарат ұсынды. Сонымен қатар, делегация мүшелері БҰҰ мүше мемлекеттерінің сұрақтарына толық жауаптар берді, бұл адам құқықтары мәселелері бойынша диалогты нығайтуға және тәжірибе алмасуға ықпал етті.
Өз сөзінде ҚР Сыртқы істер министрінің орынбасары Р. Василенко біздің еліміздің БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасымен, Адам құқықтары жөніндегі кеңестің арнайы рәсімдерімен және БҰҰ шарттық органдарымен ынтымақтастық тәжірибесін бөлісті. Атап айтқанда, ҚР Президентінің Жарлығымен бекітілген арнайы баяндамашылардың адам құқықтары бойынша сұраулары мен шарттық органдардың жеке шағымдарына қатысты өтініштерді қарау жөніндегі ведомствоаралық механизм атап өтілді. Қазақстан дипломаты сондай-ақ БҰҰ Адам құқықтары жөніндегі Жоғарғы комиссарының басқармасымен техникалық ынтымақтастық туралы хабарлады. Құқық қорғаушылардың пікірінше, мұндай өзара іс-қимыл деңгейі Қазақстанның адам құқықтарын қорғау мен демократиялық процестерді нығайтудағы басымдықтарын атап көрсетеді.
Азаматтық қоғаммен диалогты нығайту жөніндегі сұрақтарға жауап бере отырып, Р. Василенко "Адам өлшемі бойынша диалог алаңы" консультативтік-кеңесші органы рөлін атап өтті, оның отырыстары ҚР Сыртқы істер министрлігінде тұрақты түрде өткізіледі. Ол осы алаңның конструктивті сипатын атап өтті және бұл жұмыстың көрнекті нәтижесі ретінде адам құқықтары мен заң үстемдігі бойынша үш жоспардың қабылдануын, сондай-ақ елдің саяси және әлеуметтік өмірінің кең ауқымды мәселелері бойынша заң актілерін бастамашылық етуді атап өтті.
Қазақстан делегациясымен диалог барысында БҰҰ мүше мемлекеттері амбициозды реформаларды жүзеге асыру бойынша қабылданған шараларды қолдады, сондай-ақ Қазақстанда адам құқықтары мен бостандықтарын нығайту жөніндегі нақты қадамдарды құптады. Атап айтқанда, отбасылық зорлық-зомбылықпен күрес, балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің мандатын күшейту және Ұлттық алдын алу механизмінің, халықтың әлеуметтік қорғалуын, әсіресе, ең осал топтарды қорғау саласындағы қабылданған заңдар халықаралық қауымдастықпен жоғары бағаланды.
Сонымен қатар, мемлекеттер өлім жазасын жою, 2023 жылғы 8 желтоқсанда қабылданған адам құқықтары мен заң үстемдігі бойынша іс-қимыл жоспары, сондай-ақ Қазақстанның 2022-2024 жылдардағы БҰҰ Адам құқықтары кеңесіндегі мүшелігі шеңберіндегі жұмысына қосқан үлесін ерекше атап өтті.
Универсалды мерзімді шолу, БҰҰ Адам құқықтары кеңесінің бірегей механизмі ретінде, ұйымның барлық мүше мемлекеттеріне адам құқықтары саласындағы жағдайды тұрақты түрде сараптамалық бағалаудан өткізу мүмкіндігін береді.
Қазақстанның УПО жөніндегі жұмыс тобының баяндамасы БҰҰ мүше мемлекеттерінің ұсыныстарымен бірге 2025 жылғы маусымда Адам құқықтары кеңесінің 59-шы сессиясында бекітіледі.