Өткен жылдың қорытындысын шығара отырып, еліміздің дұрыс бағытта дамып жатқанын, инфрақұрылымды, нормативтік базаны және адам капиталын дамытуда прогресс көрсетіп отырғанын сеніммен айтуға болады.
Қазақстанның әлемдік ИИ жарысында
Бүгінгі таңда әлемдік ИИ индустриясы жылдам өсуді көрсетуде. Bloomberg Intelligence мәліметтеріне сәйкес, генеративті ИИ нарығының көлемі $217 миллиардқа жетті, ал 2032 жылға қарай $1,3 триллионға дейін өсетіні болжануда.
Орташа жылдық өсу қарқыны 42% деңгейінде болады. Глобалдық трендтер жасанды интеллекттің еңбек өнімділігіне, экономикалық өсімге және жаңа салалардың пайда болуына әсер ететін қуатты өзгерістер құралына айналып келе жатқанын көрсетеді.
Қазақстан үшін цифрландыру мемлекеттік саясаттың басым бағытына айналды. ИИ-ға дайындық индексі (Global AI Readiness Index) бойынша еліміз өз позицияларын жақсартып, 160 елдің арасында 48-орынға ие болып, Орталық Азия елдері арасында көшбасшы болып табылады.
2024 жылдың негізгі жетістіктері
Инфрақұрылым
Жаңа ИИ-ны қолдау үшін заманауи инфрақұрылымды құру - басты міндеттердің бірі болды. 2024 жылы Қазақстан NVIDIA модульдері негізінде суперкомпьютер жобасының бірінші кезеңін аяқтады. Бұл жоба KazLLM ұлттық тілдік моделінің жұмыс істеуіне негіз болды және есептеу қуаттарын едәуір ұлғайтуға мүмкіндік берді. Суперкомпьютер денсаулық сақтау, тау-кен өндірісі сияқты түрлі салаларда қолданылатын болады.
Сондай-ақ, цифрлық байланыс саласында да жетістіктерге қол жеткізілді. Елдің 20 қаласында 1,5 мыңнан астам 5G базалық станциялары орнатылып, жоғары жылдамдықты интернет қамтамасыз етілді. 5G желілерін дамытуға қосымша, Қазақстан кең жолақты интернетті жақсарту бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. 3 мың ауылдық елді мекенде талшықты-оптикалық байланыс желілерін жүргізу бойынша конкурс өткізу үшін техникалық құжаттама дайындалды.
Сондай-ақ, республикалық және облыстық маңызы бар автомобиль жолдарын 4G мобильді байланысымен қамтамасыз ету бойынша жұмыстар жүргізілуде.
1 800-ден астам ауылдық мектептер үшін Starlink спутниктік интернетінің пилоттық жобасы іске қосылды. Жақын арада OneWeb компаниясы коммерциялық негізде қызметтер ұсынуды бастайды, ал 2026 жылы Amazon Kuiper жобасы Қазақстан нарығына шығуды жоспарлап отыр.
Заңнама және этика
Институционалдық ортаны дамыту бағытында маңызды қадамдар жасалды. Жасанды интеллект және инновацияларды дамыту жөніндегі Комитет құрылды, 2024-2029 жылдарға арналған ИИ-ды дамыту Концепциясы қабылданды. Қазақстанда жасанды интеллект технологияларын қауіпсіз және тиімді енгізуге бағытталған «Жасанды интеллект туралы» заң жобасы әзірленуде.
Бұл құжат мемлекеттік органдардың құзыреттерін, этикалық принциптерді, ИИ өнімдерін белгілеу ережелерін, сондай-ақ жүйелерді қауіп деңгейі бойынша классификациялау және оларды басқару механизмдерін анықтайды. Бұл технологияларға деген сенімді нығайтуға және оларды экономика мен мемлекеттік басқаруға интеграциялауға ықпал етеді.
Білім беру және кадрларды дамыту
Қазақстан ИИ индустриясы үшін кадрларды даярлауға белсенді инвестиция салып жатыр. AI-движение аясында 2029 жылға дейін 1 миллион адамды ИИ-мен жұмыс істеу дағдыларына үйрету жоспарлануда. AI-движение - халық арасында жасанды интеллектті насихаттауға бағытталған үздіксіз процесс. Ол мобильді қосымша арқылы мақсатты топтарды оқытуды, онлайн-курстарды тарату және AI-стартаптарды қолдауды қамтиды.
Мектеп және университет білім беруіне ерекше назар аударылды. Орта және жоғарғы сынып оқушыларына бағдарламалау мен жасанды интеллектке акцент қойған оқу бағдарламаларын кеңейту ұсынылады, TUMO және Tomorrow School негізінде оқытуда ойындық тәсілді пайдалану арқылы. Бұл бағдарламалар заманауи білім беру әдістемелерін қолдану үшін негізгі платформа болатын ыңғайлы мектептер желісінде енгізіледі.
Масштабтау нәтижесінде жыл сайын 100 мың мектеп оқушысы математика мен бағдарламалаудағы білімдерін жақсартып, креативті технологияларды меңгеріп, сыни ойлау қабілетін дамыта алады. Бұл келесі кезеңде Tomorrow School-да оқуға дайын таланттар массасын қалыптастырады.
Информатика мұғалімдерінің біліктілігін арттыруға ерекше назар аударылып, оларға TUMO және Tomorrow School-да оқу мүмкіндіктері беріледі.
Адам капиталының дамуының келесі қадамы - мемлекеттік және корпоративтік қызметкерлерді оқыту. Мемлекеттік қызметкерлердің деректер негізінде шешім қабылдау қабілетін арттыру үшін белсенді және жаңа қызметкерлер үшін міндетті базалық курс енгізу ұсынылады.
Ең үздік ойлар мен озық технологияларды біріктіретін орталық - Aleм.ai халықаралық жасанды интеллект орталығы, ашылуы биыл жоспарланған.
Generative Nation: жаңа даму концепциясы
2024 жыл Generative Nation концепциясының бастамасы болды. Бұл құжат ИИ инновацияларды катализатор ретінде қызмет ететін технологиялық жағынан дамыған қоғам құруға бағытталған. Концепцияның негізгі элементтері 2029 жылға дейінгі міндеттерді қамтиды:
• Институционалдық орта: Қазақстан IMD рейтингіндегі заңнаманың сапасы бойынша әлемнің 10 үздік елінің қатарына кіруді мақсат етеді; ИИ енгізуге дайындық деңгейі бойынша әлемнің 30 үздік елінің қатарына кіруді жоспарлайды.
• Адам капиталы: Кәсіби мамандарды даярлау, біліктілікті арттыру орталықтарын құру және ауқымды білім беру бағдарламалары. Біз ИИ-мен жұмыс істеу дағдыларын 1 миллион адамға үйретуді көздейміз.
• Инфрақұрылым: Суперкомпьютерлік қуаттарды, деректер орталықтарын және цифрлық экожүйені дамыту, Astana Hub платформасы арқылы инновацияларды қолдау және есептеу қуаттарының 10 экзафлопс кем емес болуын қамтамасыз ету.
ИИ қалай қазақстандықтардың күнделікті өмірін жақсартады?
ИИ-ның қолданылуы экономиканың негізгі секторларын трансформациялаудың маңызды бөлігі болады. Қазақстанда түрлі стартаптар арқылы едәуір нәтижелерге қол жеткізілді. Тек аз ғана бөлігін келтірейік:
• Денсаулық сақтау: Cerebra сияқты жобалар (ең көп үміт күттіретін отандық жобалардың бірі) инсульт және басқа да ауруларды жоғары дәлдікпен диагностикалауға көмектеседі. 50 медициналық мекемеде 700-ден астам дәрігер ИИ арқылы мыңдаған медициналық бейнелерді талдайды, бұл диагностикалау процесін едәуір жеделдетеді. Бірақ ең бастысы - олар адамдардың өмірін сақтауға көмектеседі!
• Мемлекеттік қызметтер: Ұлттық AI-платформасы, демо-нұсқасы әзірленген және мемлекеттік органдардың жұмысын автоматтандыруға, азаматтардың мемлекеттік қызмет